Montag, 1. Juli 2013 04:41:50
Đặng Dung ?- 1914 là con cuả Đặng Tất , Đặng Tất là quan lại bề tôi của nhà Trần .Trước đây được Trương Phụ dụ ra hàng và cho làm Đại Tri Châu ở Hóa Châu ,nay thấy con thứ của vua Nghệ Tông tên là Qũi đứng lên khởi nghĩa chống lai sự cai trị cũa nhà Minh (tự xưng làm Giản Định hoàng đế , đặt niên hiệu là Hưng Khánh ) ,liền giết quan của nhà Minh đi ,rồi đem quân ra Nghệ An để giúp việc khôi phục. Vì vậy nên quân thế của Gỉan Định hoàng đế mới mạnh lên .Ông Đặng Tất lại giết được tướng nhà Minh là Phạm Thế Căng ở cửa Nhật Lệ .Lúc bấy giờ đất An Nam từ Nghệ An trở vào phía nam lại thuộc nhà Trần .
Tháng chạp năm mậu tý (1408) Giản Định Đế hội tất cả quân Thuận Hóa ,Tân Bình,Nghệ An , Diễn Châu và Thanh Hóa tiến ra đánh Đông Đô . Quân khởi nghĩa tiến ra đến Trường An (Ninh Bình) thì hào kiệt khắp nơi nơi ra theo về nhiều lắm .
Quân xâm lăng đem tin thất bại ấy báo về cho Minh hòang đế . Minh đế liền sai Mộc Thạnh đem bốn vạn quân ở Vân Nam sang đánh dẹp . Mộc Thạnh cùng với quan đô chưởng là Lữ Nghị tiến đến bến Bô Cô ( Hiếu Cổ, huyện Phong Doanh ) thì gặp quân nhà Trần đón đánh . Hai bên giao chiến, vua Giản Định tự cầm trống thúc quân đốc chiến , tướng sĩ ai nấy hết lòng xung trận , quân Trần phá tan được quân nhà Minh, chém chết Lữ Nghị ở trận tiền và đuổi Mộc Thạnh chạy về tận làng Cổ Lộng ( huyện Y Yên ) .
Bấy giờ vua Giản Định muốn thừa thắng đánh tràn ra để lấy lại Đông Đô . Nhưng Đặng Tất vì thấy quân khởi nghỉa chưa được mạnh nên ngăn lại . Từ đó vua tôi bất hòa lại thêm lời dèm pha của đám nịnh thần , vua Giản Định Đế nghi ngờ lòng trung thành của Đặng Tất . Nên sai bắt Đăng Tất và quan tham mưu là Nguyễn Cảnh Chân đem ra giết chết , khiến cho tướng sĩ chán nản mất niềm tin không có lòng ở lại .
Giặc xâm lăng vẫn còn rình rập trước mắt , nổi đau mất nước đang chực chờ mà quân thần không đoàn kết , lòng người không tựa ,Hỏi còn tai họa nào lớn hơn nữa hay không ?
Bây giờ Đặng Dung , và Nguyễn Cảnh Dị là con cũa Nguyễn Cảnh Chân thấy thân phụ mình bị giết , đều bỏ vua Giản Định đem quân bản bộ về Thanh Hóa rồi rước cháu vua Nghệ Tông là Trần Qúi Khoách đem vào huyện Chi La (huyện Sơn La tỉnh Hà Tỉnh) cùng tôn lên làm vua đặt niên hiệu là Trùng Quang (1403 – 1413 ) .
Lúc ấy vua Giản Định đang chống nhau với quân nhà Minh ở thành Ngự Thiên .Vua Trùng Quang vì không muốn chia nhỏ lực lượng quân khởi nghỉa nên mới cùng quần thần bàn bạc mưu kế , sai Nguyễn Súy lén ra đánh bắt vua Giản Định đem về Nghệ An rồi tôn lên làm Thái Thượng Hoàng mong cùng nhau lo đánh đuổi quân xâm lăng ra khỏi bờ cỏi , khôi phục lại cương thổ nước nhà .
Đặng Dung thân là hào kiệt thì có gì đau thương hơn bằng đứng trước nổi hờn vong quốc , ông đành xé lòng gác lại mối thù giết cha cùng ở lại sát cánh trong hàng ngủ nghỉa quân , quyết tâm cùng trăm họ dù phải nằm gai nếm mật cũng phải giành lại non sông ra khỏi tay quân xâm lấn .
Vua nhà Minh hay tin Mộc Thạnh bị thất bại nên sai Trương Phụ làm thống binh , Vương Hữu làm phó tướng mang quân sang cứu viện . Quân nhà Trần lúc này chia ra làm mấy lộ đi đánh dẹp các châu huyện ở mạn Hải Dương . Vua Giản Định đóng quân ở Hạ Hồng ( Ninh Giang ) , vua Trùng Quang đóng ở Bình Than . Khi Trương Phụ sang đến nơi tiến binh đánh chiếm Hạ Hồng , vua Giản Định bị thất trận đem binh thuyền chạy về đến giáp ranh huyện Nho Quan thì bị Trương Phụ bắt được rồi giải về Kim Lăng .
Giản Định bị bắt rồi , vua Trùng Quang ở Bình Than sai Đặng Dung đem quân đến giữ Hàm Tử quan . Nhưng quân của Đặng Dung vì thiếu lương thực phải bỏ chạy . Đặng Dung thua , vua Trùng Quang phải bỏ Bình Than chạy về Nghệ An .
Trương Phụ thắng trận đi đến đâu đều giết hại quân dân và làm những điều tàn bạo ghê gớm như rút ruột người treo lên cây , nấu thịt người để lấy dầu , lại thêm lủ người Việt bán nước làm tay sai cho nhà Minh càng giết được nhiều người An Nam càng được nhiều khen thưỡng . Hởi ơi làm sao tả hết nổi khốn cùng của người dân đen khi lủ người tham tàn gian ác đang lúc đương thì đắc chí .
Năm canh dần (1410) vua Trùng Quang và bộ tướng lại đem quân ra đánh quân Minh ở Hồng Châu được thắng trận , rồi đóng bản doanh ở Bình Than . Khắp các nơi lại nổi lên đánh giết quân Minh , nhưng vì các lộ quân mạnh ai nấy đánh hiệu lệnh bất nhất , cho nên khi quân Minh kéo đến tấn công thì quân nhà Trần lại bị thua, vua Trùng Quang lại phải đem quân chạy về Nghệ An . Trương Phụ một mặt đưa chiếu chỉ của vua nhà Minh lấy lời giả nhân giả nghỉa để chiêu dụ quan lại nhân dân , một mặt thì âm thầm tiến quân đánh diệt các căn cứ của nghỉa quân . Quân lính của vua Trùng Quang lúc này mười phần chỉ còn lại ba bốn, lương thực và khí giới lại vô cùng thiếu thốn nên vua tôi phải chạy vào Hóa Châu . Vua Trùng Quang bèn sai Nguyễn Biểu làm sứ sang tàu cầu hòa nhưng vua nhà Minh không chấp nhận,Trương Phụ lại bắt giam sứ giả không cho về . Nguyễn Biểu tức giận mắng Trương Phụ rằng : ‘‘chúng bay trong bụng chỉ lo đường chiếm giữ , ngoài mặt lại lấy tiếng đem quân nhân nghỉa đi phò giúp nhà Trần nay lại đặt quận huyện toan đường cai trị, rồi tìm cách để vơ vắt của cải ức hiếp nhân dân. Sự thật chúng bay là quân ăn cướp bạo tàn hung ngược .’’ Trương Phụ tức giận đem giết đi .
Đến tháng sáu năm quí tỵ (1413) Trương Phụ tiến vào đến Nghệ An, quan thái phó nhà Hậu Trần là Phan Qúi Hửu ra hàng nhưng được mấy hôm thì mất , Trương Phụ cho con của Hửu là Phan Liêu làm tri phủ Nghệ An, Phan Liêu vì muốn tâng công với Trương Phụ nên đã khai hết với giặc , nghĩa quân có bao nhiêu tướng tá người nào giõi, người nào dở, quân số ít nhiều, sơn xuyên hiểm trở ra sao . Trương Phụ nắm rỏ được quân tình bèn quyết ý tiến quân vào Hóa Châu . Đến tháng chín quân của Trương Phụ đã đến Thuận Hóa. Đặng Dung và Nguyễn Súy nửa đêm đem quân đến đánh trại của Trương Phụ ,Đặng Dung đả vào được bên trong thuyền của Trương Phụ nhưng vì không biết mặt nên để Trương Phụ nhảy xuống sông tẩu thoát , lúc bấy giờ quân nhà Trần còn rất ít Trương Phụ thấy vậy đem quân đến đánh úp lại , Đặng Dung địch không lại phải bỏ chạy . Không bao lâu sau vua tôi nhà Trần đều bị bắt , trên đường giải về Kim Lăng đi được nữa đường vua Trùng Quang nhảy xuống biển tự tử . Đặng Dung, Nguyễn Súy , Nguyễn Cảnh Dị cũng tự tữ để giử vẹn toàn khí tiết .
Hởi ơi ! từ cổ chí kim ai đem thành bại để đánh giá anh hùng . Bài thơ Thuật Hoài của Đăng Dung để lại , đả nói lên nổi niềm u uất của người chí sỉ, đả cố quên đi thù nhà lo đem thân đền ơn nước .Nào phải đâu chí nhỏ tài sơ , nào phải đâu lòng kiêu sức mọn khi đứng trước vận nước điêu linh . Niềm u uất đó như đả trào ra trên đầu ngọn bút và trải đầy lên trang đời của một đấng hùng anh .
THUẬT HOÀI .
Thế sư du du nại lão hà .
Vô cùng thiên địa nhập hàm ca .
Thời lai đồ điếu thành công dị .
Vận khứ anh hùng ẩm hận đa .
Trí chủ hữu hoài phù địa trục .
Tẩy binh vô lộ vấn thiên hà .
Quốc thù vị phục đầu tiên bạch .
Kỷ độ Long Tuyền đoái nguyệt ma .
Đặng Dung .
Dịch :
Việc chưa xong, tuổi đã già .
Mênh mông trời đất sa đà khúc say .
Được thời hèn mọn có ngày .
Lỡ cơ Hào Kiệt đắng cay tấc lòng .
Những mong xoay ngọn cờ hồng .
Hận mình không sức vén sông thiên hà .
Hai vai thù nước nợ nhà .
Ngâm ngùi mấy độ trăng tà mài gươm .
Mai Đình Dân .
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét