23 tháng 10, 2012

Việt Nam và Phong trào dân chủ Thế giới

Ỷ Lan, thông tín viên RFA

2012-10-23

Hội nghị Phong trào Dân chủ Thế giới lần thứ 7 họp tại thủ đô Lima, nước Peru, Nam Mỹ, vừa diễn ra từ ngày 14 đến 17/10.

Courtesy wmd.org

Một số Đại biểu tại Hội nghị Phong trào Dân chủ Thế giới lần thứ 7 họp tại thủ đô Lima, nước Peru, Nam Mỹ, vừa diễn ra từ ngày 14 đến 17/10.

Hội nghị quy tụ 550 nhà dân chủ trong thế giới đến từ trên 100 quốc gia. Phong trào Dân chủ Thế giới ra đời năm 1999 tại thủ đô New Delhi, Ấn Độ. Mỗi hai năm hội nghị một lần đa phần tổ chức tại các nước dân chủ ở Châu Phi, Châu Á, Nam Mỹ. Mỗi lần họp tập trung vào một chủ đề giải quyết vấn nạn dân chủ trong thế giới.

Lần họp thứ 7 này tại Peru, chủ đề Hội nghị là “Dân chủ cho mọi người bằng cách Bảo đảm Quyền Chính trị, Xã hội, bao quát cả Quyền Kinh tế”. Ngoài các nhà lãnh đạo dân chủ, còn có sự hiện diện của đại diện LHQ, đại diện đại biểu Quốc hội Hoa Kỳ, Quốc hội Châu Âu, các nhà nghiên cứu dân chủ, giáo sư đại học, các thiết chế dân chủ toàn cầu, v.v... Trong bốn ngày họp đã có 48 tổ thảo luận trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội tại các nước dân chủ, đang tiến lên dân chủ hay còn độc tài. Cơ sở Quê Mẹ: Hành động cho Dân chủ Việt Nam và Ủy ban Bảo vệ Quyền Làm Người Việt Nam đã được mời thuyết trình về Tự do Tôn giáo, cũng như tham gia thảo luận về Tự do Internet.

Nhân dịp này, chúng tôi phỏng vấn ông Carl Gershman, Sáng lập viên Phong trào Dân chủ Thế giới, để tìm hiểu mối liên quan giữa phong trào dân chủ Thế giới với Việt Nam.

Hậu thuẫn nhân dân VN

Ỷ Lan: Thưa ông Carl Gershman, Hội nghị lần thứ 7 của Phong trào Dân chủ Thế giới có gì khác nhau so với những lần họp trước?

Làm sao củng cố sự bảo vệ những nhà đấu tranh bảo vệ nhân quyền, làm sao vận động sự hậu thuẫn và đoàn kết nhân dân đang bị nguy khốn như hiện nay ở VN.
Carl Gershman

Carl Gershman: Lần này họp ở Châu Mỹ La tinh ở nước Peru. Trước đây đã có lần chúng tôi họp ở Nam Mỹ tại Sao Paolo. Nhưng Peru rất khác với Brazil. Peru trải qua một cuộc tranh chấp khủng khiếp và bạo động, mà hậu quả cũng còn đang tác động. Nhưng đồng thời là quốc gia có tiến bộ đáng lưu ý trên mặt tăng trưởng kinh tế và giảm nghèo. Tuy đang có vấn nạn chuyển tiếp. Thật là bổ ích để tổ chức hội nghị tại một quốc gia như thế.

Hội nghị nầy rất hấp dẫn vì quy tập rất nhiều thành phần nhân loại đến từ nhiều quốc gia và bao quát trên diện rộng của những hoàn cảnh khác nhau. Chúng tôi quy tụ những người tranh đấu cho nhân quyền trong những quốc gia độc tài toàn trị nên phải sống lưu vong. Một số khác đến từ những quốc gia dân chủ còn sơ khai. Thật là quan trọng cho những thành phần nhân loại khác nhau như thế gặp nhau và chia sẻ kinh nghiệm. Tôi nghĩ rằng hội nghị đã quy tụ rộng rãi mọi thành phần nhân loại rộng lớn chưa bao giờ có so với trước đây. Tất cả đều đang đối diện với những vấn đề thực tiễn là làm sao củng cố sự bảo vệ những nhà đấu tranh bảo vệ nhân quyền, làm sao đối diện với vấn nạn chuyển tiếp dân chủ, rồi củng cố dân chủ, làm sao vận động sự hậu thuẫn và đoàn kết nhân dân đang bị nguy khốn như hiện nay ở Việt Nam. Đây là những nan đề quan trọng cho Phong trào Dân chủ Thế giới, và tôi hy vọng Phong trào Dân chủ Thế giới có thể mang lại sự hậu thuẫn cho nhân dân Việt Nam đang phải đối diện với hoàn cảnh khó khăn. Thế nhưng khi chúng ta nhìn sang Miến Điện, thì Việt Nam chưa phải là vô vọng. Không vô vọng đâu. Cánh cửa sẽ mở ra thôi, và chúng tôi trông đợi cánh cửa ấy.

Ỷ Lan: Ông nhận định ra sao về sự tiến triển dân chủ trong thế giới ngày nay?

Carl Gershman: Khi tổ chức Quốc gia Hỗ trợ Dân chủ bắt đầu hoạt động, Châu Mỹ La tinh là trọng tâm của cuộc đấu tranh toàn cầu. Kể từ đó, số các quốc gia chuyển sang thể chế dận chủ đã nhân lên xấp ba, từ 44 quốc gia tăng lên 123 quốc gia trong vòng ba mươi năm. Một sự bùng nổ đầy ấn tượng, nhưng cũng kéo theo một số thách thức khác trong các quốc gia đa dạng này.

Khi dân chủ bắt đầu bùng nổ tại Châu Á, liền có những luận điểm cho rằng dân chủ là ý niệm của Tây phương, không thích nghi theo quan điểm Châu Á. Nhưng ngày nay, với những trải nghiệm tại Nam Hàn, Philippines, Indonesia, Đài Loan, rồi nay ở Miến Điện,m minh chứng rằng dân chủ có thể thực hiện tại Châu Á trong các xã hội Khổng giáo.

Còn những gì xảy ra tại Trung Đông thì khá bi đát. Mặc dù vậy, sự chuyển đổi sang dân chủ rất, rất khó khăn, chứng tỏ rằng nhân dân Trung Đông muốn có dân chủ. Trước Mùa Xuân Á Rập, không ai nghĩ rằng dân chủ có thể thực hiện tại khu vực này, vì văn hóa ở vùng này không khế hợp với dân chủ. Điều chúng ta có thể chắc chắn rằng dân chủ là ý niệm phổ quát và khắp nơi nhân dân đòi hỏi dân chủ. Làm sao thực hiện dân chủ mới là điều khó khăn. Ai cũng biết khó khăn ấy. Trước hết, nó đòi hỏi sự phát triển kinh tế. Đây là chủ đề Hội nghị đặt ra hôm nay, đó chính là sự BAO GỒM - làm sao bao gồm trong tiến trình dân chủ hai lĩnh vực xã hội, chính trị và kinh tế cho khối nhân dân bị sống bên lề? Ở Peru đa số thuộc thành phần thổ dân, tức khối người rất nghèo, hết sức nghèo. Tại các quốc gia khác cũng có những thành phần thiểu số khác nhau. Đây là thách thức lớn. Dân chủ không chỉ là vấn đề đầu phiếu, nhưng là làm sao xây dựng nền dân chủ cho người công dân, để cho toàn khối nhân dân có thể tham gia và thực sự định hướng cho tương lai họ, chứ không phải để cho chính quyền kiểm soát.

“Mùa Xuân Việt Nam”

Ỷ Lan: Thưa ông, hiện nay tự do chính trị đang thiếu vắng tại Việt Nam, khi chính quyền Việt Nam tuyên bố rằng, họ đang “xây dựng dân chủ thông qua độc đảng cầm quyền là một mô thức mới”. Ông nghĩ sao về luận điểm này?

Carl Gershman: Đây không phải là mô thức của Việt Nam đâu. Nó là kiểu Trung Quốc đó, không phải kiểu Việt Nam. Việt Nam có thể đòi hỏi thành tích đó, nhưng chẳng có bao nhiêu đâu!

Blogger Điếu Cày lúc bị bắt hôm 23/12/2007. Photo courtesy of ĐiếuCày's Facebook.

Chúng tôi thường nghĩ tới loại tiến trình này, nhưng hiện nay tôi thấy có nhiều hy vọng vì những quốc gia như Trung Quốc hay Việt Nam, tuy có mở cửa chút đỉnh, nhưng với kinh tế, Internet, sự phát triển kinh tế tạo ra giới trung lưu, hy vọng sẽ tạo ra những điều kiện lớn hơn cho sự đòi hỏi dân chủ, để gây áp lực cho dân chủ. Vấn đề là phải tiếp tục cuộc đấu tranh. Đây là những quốc gia, mà chúng tôi thường nói, vừa muốn có chiếc bánh nhưng lại muốn ăn hết chiếc bánh. Họ muốn có phát triển nhưng đồng thời lại muốn chuyên quyền.

Tôi không tin rằng điều này có thể duy trì tại Việt Nam và Trung Quốc; giống như trước kia, tôi cũng không tin các quốc gia như Nam Hàn, Đài Loan hay các quốc gia khác tuyên bố rằng “càng độc đoán càng dễ dàng phát triển”.Quý vị cần dân chủ để phát triển. Không thể chối cãi rằng quyền lực làm thối nát. Qúy vị không thể giải quyết nạn tham nhũng khi không cho phép tự do báo chí, phải có bầu cử tự do mới thanh lọc bọn tham nhũng, không có nền độc lập tư pháp thì làm sao mang lại công lý? Qúy vị rất cần đến dân chủ. Như Giải Nobel Kinh tế Amartya Sen tuyên bố tại hội nghị thành lập Phong trào Dân chủ Thế giới, rằng cần có dận chủ để bảo vệ nhân dân. Dân nghèo cần dân chủ hơn ai cả. Vì một chính quyền độc tải không thể bảo vệ đa số dân nghèo. Nhân dân chỉ được bảo vệ khi họ có những tổ chức bảo vệ quyền lợi họ, khi họ được tự do ngôn luận, khi họ có báo chí phát hiện sự lạm quyền. Đó là những điều nhân dân cần có để bảo vệ họ.

Tôi hình dung một Mùa Xuân Việt Nam như Mùa Xuân Á Rập rất có cơ xảy ra lắm, nếu không là năm 2014 thì cũng sẽ phải vào năm 2016 thôi, hoặc có thể sớm hơn nữa.
Carl Gershman

Vì vậy, tôi không bi quan với vấn đề Việt Nam, và ngay cả Trung Quốc. Chúng tôi chỉ không biết đến bao giờ chuyện mới xảy ra. Lúc khai mạc hội nghị này, chúng tội cùng nhận định rằng 2 năm trước đây, khi chúng ta họp hội nghị ở thủ đô Jakarta bên Nam Dương vào tháng Tư năm 2010, ai có thể nghĩ rằng Mùa Xuân Á Rập sẽ nổ ra? Chẳng ai tiên liệu được Mùa Xuân Á Rập.

Cũng như thế, ai có thể nói rằng hội nghị Phong trào Dân chủ Thế giới vào năm 2014 sắp tới lại không sẽ xảy ra Mùa Xuân Việt Nam?! Tôi hình dung một Mùa Xuân Việt Nam như Mùa Xuân Á Rập rất có cơ xảy ra lắm, nếu không là năm 2014 thì cũng sẽ phải vào năm 2016 thôi, hoặc có thể sớm hơn nữa.

Tuy nhiên sẽ rất sai lầm khi nghĩ rằng cái gọi là mô thức độc đoán của chủ nghĩa tư bản là mô thức vĩnh viễn. Vì chính nó đang tạo ra những điều kiện nguyên nhân cho sự sụp đổ tan tành của chính nó.

Ỷ Lan: Xin cám ơn ông Carl Gershman.

Ỷ Lan, Phóng viên Đài Á Châu Tự Do tại Lima, Châu Mỹ La Tinh.